بنا به قدرت جاذبه، زمين هر جسمي را به سوي خود جذب ميکند. ساختمانها و آسمان خراش‌ها، سدهاي بزرگ، جرثقيل هاي غول پيکر، اسکله‌ها، سکوهاي نفتي و تحقيقاتي، پايۀ پل‌هاي مختلف و تقريباً تمامي سازه‌هاي عمراني نيز از اين قاعده مستثني نيستند. در چنين شرايطي ساختمان و سازه بايستي در ارتباط مستقيم با زميني باشد که بر روي آن قرار مي‌گيرد و بار کليۀ اين سازه‌ها توسط سيستم‌هاي مختلف پي و فونداسيون به زمين، منتقل گردد. بنابراين شناخت دقيق فونداسيون‌ها و زمين يا به عبارتي خاک بستر، جنبه‌هاي حائز اهميتي در مهندسي عمران مي‌باشند.

امروزه مهندسي خاک و پي تحت عنوان مهندسي ژئوتکنيک، شاخه‌اي از مهندسي عمران مي‌باشد که به بررسي و حل مسائل مربوط به طراحي پي‌ها از ساده‌ترين تا پيچيده‌ترين آنها مي‌پردازد. با توجه به اينکه طراحي پي به شناخت خاک بستر آن وابسته است، مهندسي ژئوتکنيک به طور خاص با شناخت مشخصات و ويژگي‌هاي خاک، پي و موضوعات مربوط به ديناميک خاک در ارتباط بوده و مي‌توان چنين گفت که مبحث مهندسي ژئوتکنيک پايه و اساس مهندسي سازه است.

يک مهندس ژئوتکنيک علاوه بر اينها مباحث مربوط به تونل‌ها، سدهاي خاکي و آزمايشگاه‌هاي مکانيک خاک را نيز در زمرۀ فعاليت‌هاي خود قرار مي‌دهد.

اين گرايش با گرايش راه و ترابري در ارتباط نزديک مي‌باشد.

 

تعداد واحدهاي مقطع کارشناسي ارشد خاک و پي نيز مانند ساير گرايش‌هاي عمران در دوره پژوهش‌محور برابر 32 واحد است که شامل 24 واحد دروس تئوري و عملي، 2 واحد سمينار و 6 واحد پايان‌نامه است. در دوره آموزش‌محور نيز به جاي 6 واحد پايان‌نامه، 6 واحد درس اختياري گذرانده خواهد شد و در درس سمينار بر روي يک موضوع خاص تحقيق مي‌شود. دروس اصلي گرايش خاک و پي عبارتند از:

رياضيات عالي مهندسي ، مکانيک خاک پيشرفته، ديناميک خاک، مهندسي پي پيشرفته

همچنين برخي از دروس اختياري اين گرايش عبارتند از:

مکانيک سنگ، مکانيک محيط‌هاي پيوسته، روش‌هاي عددي در مکانيک خاک، روش اجزاء محدود، سدهاي خاکي، مهندسي تونل، ژئوتکنيک دريائي، تحقيقات محلي در ساختگاه، ژئوتکنيک زيست محيطي، اندرکنش خاک و سازه، بهسازي خاک، آزمايشگاه مکانيک خاک پيشرفته، آزمايشگاه ديناميک خاک، تحقيق در عمليات و ...

از دروس مهم مورد نياز براي اين گرايش از دوره کارشناسي مي‌توان مکانيک خاک و آزمايشگاه مکانيک خاک، مهندسي پي، استاتيک، مقاومت مصالح، ديناميک خاک(درحد پيش زمينه) و رياضيات را نام برد.

 

از اساتيد دانشگاه قم در گرايش ژئوتکنيک مي‌توان دکتر مهدي خداپرست، دکتر علي‌محمد رجبي، دکتر حامد بايسته و مهندس ابوالقاسم معزي را نام برد.

 

امکان ادامه تحصيل در گرايش خاک و پي در مقطع دکترا در داخل و خارج کشور وجود دارد. اين گرايش داراي جنبه‌هاي اشتغال خوبي نيز چه در ايران و چه در خارج از کشور است. از آنجا که هر سازه بر روي فونداسيون و يا خاک بنا مي شود، وجود مهندس خاک و پي در تمام کارهاي عمراني ضروري است.

در کشورهاي در حال توسعه مانند ايران، همسو با سياست‌هاي عمراني، پروژه‌هاي سدسازي بسيار مورد توجه قرار گرفته است و به همين منظور شرکت‌هاي پيمانکاري با مهندسين ژئوتکنيک همکاري گسترده‌اي دارند. همچنين با توجه به گسترش ساخت و ساز، پهنه وسيعي از زمين‌هايي که قبلاً براي فعاليت‌هاي عمراني به عنوان بستر مورد استفاده قرار نمي‌گرفت امروزه با کمک علم ژئوتکنيک، بهسازي و به بستري مناسب تبديل شده‌اند. به همين علت تقريباً در تمامي پروژه‌هاي کوچک و بزرگ عمراني مانند ساختمان‌سازي در کلان شهرها به ترسيم پروفيل خاک با استفاده از گمانه‌زني، آزمايش‌هاي در محل و آزمايش‌هاي آزمايشگاهي نياز مي‌باشد. در همين راستا فارغ التحصيلان اين گرايش مي‌توانند در شرکتهاي مشاور، آزمايشگاه‌هاي مکانيک خاک و دفاتر فني شرکتهاي پيمانکاري و يا در کارهاي اجرايي مشغول به کار شوند. به طور کلي مي‌توان گفت دانش‌آموختگان اين دوره زمينه فني کافي براي کار در آزمايشگاه‌هاي مکانيک خاک و تحقيقات صحرائي ژئوتکنيکي، پروژه‌هاي سدسازي، پروژه‌هاي بهسازي خاک، پروژه‌هاي زيست محيطي، پايدارسازي شيرواني‌ها، ديوارهاي حائل، طراحي شالوده در تمامي پروژه‌هاي عمراني از قبيل ساختمان‌ها و آسمان خراش‌ها، ديوارهاي ساحلي، بستر راه‌ها و بزرگراه‌ها و خطوط راه‌آهن، پروژه‌هاي مترو و ... را دارا مي‌باشند.