کارشناسي ارشد سازه‌هاي هيدروليکي يکي از گرايش‌هاي کارشناسي ارشد عمران است که در زمينه تحليل و طراحي سازه‌هايي که به نوعي با آب سروکار داشته و در ساختمان‌هاي هيدروليکي به‌کار برده مي‌شوند، فعاليت دارد. در واقع اين گرايش ترکيبي از گرايش‌هاي سازه و آب مي‌باشد.اين گرايش همچنين با مباحث مطرح شده در هر دو موضوع مهندسي محيط زيست وبهداشت نيز ارتباط دارد. البته همانطور که عنوان شد، تأکيد بيشتر اين گرايش بر روي طراحي و محاسبه‌سازه‌هاي مرتبط با آب مي‌باشد و مطالعات هيدرولوژيکي چندان در حيطه‌ مباحث اين گرايش نيست.

اگر بخواهيم صادقانه در مورد اين گرايش اظهار نظر کنيم، بايد بگوييم که سازه‌هاي هيدروليکي گرايشي است کاملاً ابتکاري که نظير آن را فقط مي‌توان در کشور هلند يافت؛ چرا که يکي از چالش‌هاي پيش رو براي دولتمردان هلندي حفظ تماميت ارضي کشور در مقابل بالا آمدن سطح آب دريا است. اما ضرورت اين گرايش در ايران با توجه به رشد جمعيت و نگرش تازه‌اي که در سالهاي اخير به استفادۀ بهينه از آبهاي کشور، در جهت تأمين آب آشاميدني صورت گرفته و نيز تمرکز توجه بر امور مربوط به سدسازي، کاملاً مشهود است و همين موضوع نياز به وجود متخصصين در زمينه‌هاي مختلف و نيز در سطوح مختلف صنعتِ آب را پررنگ‌تر مي‌سازد.

مهندسين عمران، از گرايش سازه‌هاي هيدروليکي به مارماهي تعبير مي‌کنند. اما چرا مارماهي؟ پاسخ اين پرسش بسيار روشن است. با انتخاب اين گرايش، يک مهندس عمران توانايي پيدا مي‌کند که هم کارهاي سازه‌اي انجام دهد و هم کارهاي آبي، از جمله وارد شدن به بحث‌هاي منابع آب که خاص رشته‌هاي آب و محيط زيست است. اما واقعيت چيزيست کاملاً متفاوت و تلخ. چرا که در واقع يک مهندس سازه‌هاي هيدروليکي در هيچ يک از گرايش‌هاي فوق نمي‌تواند به چنان تبحري دست يابد که ديگران دست مي‌يابند. لذا در موقعيت‌هاي کاري قطعاً پله‌اي پايين‌تر از مهندسان سازه‌اي و آبي خواهد بود.

با اينکه نبايد از نکات فوق به هنگام انتخاب اين گرايش غافل شد، اما روي هم رفته کارشناسي ارشد سازه‌هاي هيدروليکي گرايشي است که يک مهندس عمران همانند همان مارماهي در آن آزاد است و قابليت انعطاف دارد. اين خود حسن بسيار بزرگي است در سيستم بسته آموزشي ايران! براي مثال دانشجويان اين گرايش امکان انتخاب درسهاي اصلي گرايش سازه، زلزله و آب يا حتي محيط زيست را جهت دروس اختياري دارند.

اين گرايش با گرايش سازه، آب و سازه‌هاي دريايي در ارتباط نزديک است.

تعداد واحدهاي مقطع کارشناسي ارشد سازه‌هاي هيدروليکي مانند ساير گرايش‌هاي عمران در دوره پژوهش‌محور برابر 32 واحد است که شامل 24 واحد دروس تئوري و عملي، 2 واحد سمينار و 6 واحد پايان‌نامه است. در دوره آموزش‌محور به جاي 6 واحد پايان‌نامه، 6 واحد درس اختياري گذرانده خواهد شد و در درس سمينار بر روي يک موضوع خاص تحقيق مي‌شود. دروس اصلي گرايش سازه هاي هيدروليکي عبارتند از:

رياضيات مهندسي پيشرفته، هيدروليک پيشرفته، طراحي هيدروليکي سازه‌ها و روش اجزاء محدود

همچنين برخي از دروس اختياري اين گرايش عبارتند از:

هيدروديناميک، سدهاي خاکي، سدهاي بتني، ديناميک سازه‌ها،اندرکنش آب و سازه، مکانيک محيط‌هاي پيوسته، هيدروليک محاسباتي، آبهاي زيرزميني و ...

از دروس مهم مورد نياز براي اين گرايش از دوره کارشناسي مي‌توان مکانيک سيالات، هيدروليک، ديناميک، ديناميک سازه‌ها (در حد آشنايي)، آبهاي زير‌زميني و رياضيات را نام برد.

از اساتيد دانشگاه قم در گرايش سازه‌هاي هيدروليکي مي‌توان دکتر احسان جباري، دکتر طاهر رجايي و دکتر رضا بهروزي راد را نام برد.

 

امکان ادامه تحصيل در گرايش سازه‌هاي هيدروليکي در مقطع دکترا در داخل کشور وجود دارد. اما شرايط براي ادامه تحصيل در خارج از کشور بسيار بيشتر فراهم مي‌باشد، تا اين حد که مي‌توان حتي در رشته مکانيک، در برخي موضوعات مانند مدل‌سازي جريان‌هاي زيستي در بدن به پژوهش پرداخته و حرفي هم براي گفتن داشت.

فارغ التحصيلان اين دوره مي‌توانند با وزارتخانه‌ها و سازمانهاي مسئول اجراي طرحهاي عمراني در زمينه آبرساني مانند وزارت نيرو، وزارت کشاورزي، وزارت راه و شهرسازي و شهرداري‌ها همکاري داشته باشند. همچنين همکاري با مهندسين مشاور سدسازي و منابع آب، نظارت بر اجراي پروژه‌هاي موضوع فعاليت اين شرکت‌ها و مشارکت در طراحي سازه‌هاي هيدروليکي نظير سدها، اسکله‌ها، کانال‌هاي آبرساني و ... از ديگر زمينه‌هاي کاري فارغ‌التحصيلان اين گرايش است.